Wat betekent het om je thuis te voelen — in Tilburg, in Nederland, in een wereld gevormd door koloniale geschiedenissen? En wat betekent het om ontworteld te raken, terwijl je tegelijkertijd een nieuw thuis creëert en in deze stad nieuwe wortels slaat?
Kom op dinsdag 2 september naar het programma Migratie: van diaspora tot doorwerking en praat mee!

Themaprogramma

In Themaprogramma #4 staat migratie centraal. We onderzoeken hoe de verplaatsing van mensen — vaak als gevolg van kolonisatie en dekolonisatie — sporen heeft achtergelaten in de stad én in de levens van mensen, met bijdragen van Yvette Kopijn, Audry Bron en Dorothy Blokland.

Vanuit Tilburg verkennen we migratiegeschiedenissen vanuit de ABCSSS-eilanden (Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten), Indonesië, de Molukken, Suriname en andere (ei)landen die ooit werden gekoloniseerd door Europese mogendheden. We staan stil bij de komst van verschillende gemeenschappen naar Tilburg in de twintigste eeuw, én bij hoe de koloniale erfenis vandaag de dag nog steeds doorwerkt — zowel hier in de diaspora als in de voormalige koloniën zelf.

Kennis

In een stad als Tilburg, waar uiteenlopende migratiegeschiedenissen samenkomen, dringt zich de vraag op wat we eigenlijk weten — en wat we níét weten. Terwijl inwoners van voormalige koloniën vaak veel leerden over Nederland, blijft de kennis over hun eigen geschiedenis hier opvallend beperkt. Dit wijst op een diepgewortelde ongelijkwaardigheid in kennisuitwisseling, versterkt door een eurocentrisch onderwijssysteem waarin verhalen, talen en perspectieven van elders nauwelijks een plek krijgen.
Ook de manier waarop media berichten over deze gemeenschappen laat vaak een negatief, eenzijdig beeld achter. Tegelijkertijd leeft de behoefte om juist wél ruimte te geven aan culturele expressies uit voormalige koloniën, om migratiegeschiedenissen zichtbaar te maken en ze te verankeren in de herinneringscultuur van de stad.
De koloniale en religieuze wortels van ontwikkelingssamenwerking werpen daarbij een ander licht op het bestaan ervan. En wie kijkt naar de geschiedenis van multinationals — zoals Shell — ziet hoe economische groei vaak tot stand kwam via koloniale exploitatie, met diepe gevolgen voor mens en natuur, toen én nu.

Programma

Tijdens het programma schetst Yvette Kopijn, onlangs gepromoveerd op haar onderzoek Door Vrouwen Gedragen (LM. Publ. 2025) naar de Javaans-Surinaamse geschiedenis van dubbele (gedwongen) migratie, hoe (post)koloniale geschiedenissen doorwerken in verleden en heden. Ze laat zien hoe familieverhalen generaties met elkaar verweven, en hoe het delen en doorgeven ervan een bron van veerkracht en verbondenheid kan zijn binnen diasporagemeenschappen. Audry Bron gaat dieper in op hoe in koloniale denkbeelden gewortelde pseudowetenschap werd gebruikt om uitbuiting te rechtvaardigen, welke invloed dit heeft gehad op migratiegroepen in Nederland en hoe die doorwerking nog altijd zichtbaar is in onderwijs en op de werkvloer. Dorothy Blokland, theatermaker, spoken word-artiest en artistiek directeur van Radical Stories vertelt over The Power of Water. Dit project brengt kinderen uit Nederland en Suriname samen om via kunst en reflectie de rol van water en klimaatverandering te onderzoeken. Water fungeert daarin als verbindende kracht tussen werelden en generaties, en weerspiegelt zo de migratie- en koloniale geschiedenissen die centraal staan in dit themaprogramma.

Aanmelden

Deelname is gratis, maar wel graag even aanmelden via deze knop

Sprekers

Yvette Kopijn is onderzoeker en erfgoedspecialist. Zowel binnen als buiten de academie zet ze Oral History en het uitwisselen en vastleggen van verhalen in als tool om (koloniale) migrantengemeenschappen te versterken. Voor haar promotieonderzoek ‘Door Vrouwen Gedragen’ (LM. Publ. 2025) deed zij onderzoek naar de onderbelichte Javaans-Surinaamse geschiedenis van dubbele (gedwongen) migratie, bezien vanuit het perspectief van vrouwen.
Daarnaast is Yvette de drijvende kracht achter Tracing Your Roots, een programma waarin zij jongeren met wortels in het huidige Indonesië begeleidt in hun zoektocht naar hun voorouders en hun familiegeschiedenis. Ook verzorgt zij regelmatig verhalensalons, waarbij deelnemers via het uitwisselen van familieverhalen en -geschiedenissen zicht krijgen op de culturele bagage die zij van generatie op generatie meekregen, om vervolgens te bepalen wat ze als krachtbron willen blijven dragen en wat ze loslaten.

Audry Bron is een ervaren spreker, trainer, strategisch adviseur en onderzoeker gespecialiseerd in diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid en mentor van het Sandpit NWA Slavernij verleden. Geboren in Suriname en opgegroeid in Nederland, brengt zij een rijke culturele achtergrond mee die haar werk diepgaand beïnvloedt. Zij behaalde een dubbele master in Management of Cultural Diversity en de studie Global Communication aan Tilburg University en is gecertificeerd Cultural Intelligence (CQ) facilitator.
Met haar PhD-onderzoek aan Tilburg University onderzoekt Audry hoe diversiteit en inclusie in de Nederlandse zorgsector worden gedefinieerd, waargenomen en gemanaged, en welke impact dit heeft op medewerkers. In haar onderzoek is ook bijzondere aandacht voor het onderwerp discriminatie en ongelijk(waardig)heid. Het onderzoek richt zich op het overbruggen van de kloof tussen beleid en praktijk, het bevorderen van interpersoonlijke contacten en het versterken van organisaties.
Audry is een veelgevraagde spreker op conferenties en evenementen en adviseert organisaties bij het ontwikkelen en implementeren van effectieve diversiteits- en inclusiestrategieën. Audry traint en coacht middels verschillende werkvormen zowel teams als individuen hoe om te gaan met de verschillende uitdagingen waar ze tegen aan lopen in relatie tot diversiteit. Haar aanpak combineert hoofd, hart en systeemdenken, en stimuleert echte verandering die voorbijgaat aan oppervlakkige diversiteitsinitiatieven.
Vanuit haar Surinaamse achtergrond en persoonlijke geschiedenis als nakomeling van tot slaaf gemaakten, zet Audry zich ook in voor het levend houden van het erfgoed en de lessen van de trans-Atlantische slavernij. Zij heeft als spreker bijgedragen aan herdenkings- en bewustwordingsmomenten zoals Keti Koti, de Dag der Marrons en lezingen verzorgd die het slavernijverleden verbinden met actuele maatschappelijke vraagstukken.

Dorothy Blokland (1985) behaalde haar diploma aan de Academie voor Theater in Tilburg in 2014. Haar culturele achtergrond als geboren en getogen Surinaamse is voor haar van groot belang. In 2015 bewerkte ze de monoloog "De koningin van Paramaribo, een gevallen vrouw bestaat niet" naar het boek van de Surinaamse schrijver Clark Accord.
Het ontwikkelen van nieuwe teksten op basis van persoonlijke verhalen is een vorm die Blokland blijft gebruiken in haar werk. Sinds 2017 trad ze regelmatig op met Yahmani Blackman. Samen vormden ze het theaterduo Blakman&Blokland en waren ze te zien in "Wij gaan het hebben over haar" en "Anansi en de nieuwe wereld". Het duo was genomineerd voor de BNG-bankprijs in 2019 en Blokland won een Zilveren Krekel voor haar rol in "Anansi en de nieuwe wereld".
Sinds 2014 is Blokland actief als spoken word artiest en docent binnen Poetry Circle. Het werk van Blokland bevat altijd sporen van spoken word, theater en film. Geïnspireerd door haar eigen leven vertelt ze verhalen over een trotse zwarte vrouw die zich een weg probeert te banen in een harde wereld.
Blokland heeft in 2023 de Master Creative Producer aan de Das Graduate School - Academie voor Theater en Dans afgerond. Met haar organisatie Building Blok ondersteunt ze jonge artiesten met zakelijk en artistiek advies. Daarnaast is Blokland artistiek directeur van de stichting Radical stories. De stichting heeft als doel mensen met elkaar te verbinden door middel van verhalen. Ze streven ernaar om inzichten te bieden die anders misschien over het hoofd worden gezien om een open en inclusieve dialoog te bevorderen.

Dit themaprogramma is onderdeel van het Publieksprogramma (Post)koloniaal Verleden Tilburg, een breder project waarin historische inzichten en persoonlijke verhalen samenkomen. Het vertrekpunt van dit programma zijn de onderzoeksresultaten uit de publicatie Een Westers Beschavingsoffensief, sporen van het koloniaal en postkoloniaal verleden van Tilburg van prof. dr. Rosemarijn Hoefte. Gedurende het jaar werken Stadsmuseum Tilburg, De Bibliotheek LocHal en het collectief Beyond Walls in opdracht van de gemeente Tilburg aan dit programma, samen met lokale erfgoedgemeenschappen, culturele en educatieve instellingen en andere Tilburgse partners.

Onderzoek

In 2023 werd het onderzoek 'Een Westers Beschavingsoffensief' uitgevoerd naar de koloniale en postkoloniale geschiedenis van Tilburg. Dit onafhankelijke onderzoek, uitgevoerd door KITLV/KNAW in opdracht van de gemeente Tilburg, bestond uit twee delen: een archiefonderzoek en een mondelinge geschiedenislijn waarbij Tilburgse burgers hun verhalen deelden. Het doel was om de rol van Tilburg in het koloniale verleden te verkennen en inzicht te bieden in hoe dat verleden doorwerkt in het heden.

Publieksprogramma

In 2025 krijgt dit onderzoek een nieuw leven in het publieksprogramma Koloniaal Verleden Tilburg, georganiseerd door Stadsmuseum Tilburg, de Bibliotheek LocHal en Beyond Walls. Met een uitgebreid programma brengen we historische inzichten en persoonlijke verhalen samen. Het programma is opgebouwd rond drie pijlers: wijkgerichte dialogen, wandelingen en educatieve trajecten voor jongeren.

Gedurende een jaar nodigen we inwoners uit om samen te ontdekken hoe het koloniale verleden onze stad heeft gevormd. Door samenwerking met erfgoedgemeenschappen, culturele en educatieve instellingen én lokale partners creëren we een collectief geheugen dat ruimte biedt voor diversiteit en dialoog. Samen maken we de geschiedenis bespreekbaar en vieren we de veerkracht en verbondenheid van Tilburg.