Tilburg is een stad met een veelzijdige geschiedenis, waarin ook het (post)koloniale verleden diepe sporen heeft nagelaten. Maar deze verhalen vind je niet alleen in boeken of archieven – ze zijn ook zichtbaar in het straatbeeld.

Wandel mee!

Wil je de stad op een nieuwe manier ontdekken? Ga mee op deze bijzondere wandeling en ontdek hoe het koloniale verleden nog altijd zichtbaar is in Tilburgs gebouwen, straten en monumenten. Onder leiding van stadsgids Riël van Gastel (Stadsgidserij Tilburg) duiken we in thema’s als de VOC, de katoenindustrie, zwarte bedienden, missionarissen, koloniale waren, neokolonialisme, culturele uitwisseling, stereotyperingen en emancipatie.

In de voetsporen van koloniale handel en overheersing, missie en verzet

We starten in de StemmingMakerij in de Bibliotheek LocHal, waar we een inleiding krijgen over de koloniale invloed op Tilburg. Vervolgens wandelen we naar het generalaat aan de Gasthuisring, waar we het verhaal horen van de Fraters van Tilburg en de Zusters van Liefde. Deze religieuze orden waren actief in koloniale missies, vooral op het gebied van onderwijs en zorg.

De spoorlijn Tilburg-Breda weerspiegelt de economische structuren die gefinancierd werden met koloniale opbrengsten. In de Noordstraat ontdekken we hoe de Tilburgse textielindustrie, met bedrijven als Pollet en Bogaers, afhankelijk was van koloniale grondstoffen. In de Nieuwlandstraat passeren we de Wereldwinkel, een symbool voor eerlijke handel. Een stukje verderop herinnert De Bleshof ons aan Cornelius Bles, die trouwde met Marthe Peneux, een vrouw uit Suriname die koffieplantages bezat.

Via het Vrijheidspark, waar het Indiëmonument de strijd om de Indonesische onafhankelijkheid in herinnering roept, lopen we naar de Oude Markt en de Stationsstraat. Hier onderzoeken we de handel in koloniale waren en de rol van banken in de koloniale economie. De wandeling eindigt bij het Slavernijmonument op het Johan Stekelenburgplein, waar we stilstaan bij zowel het koloniale verleden als de weg naar een rechtvaardige toekomst.

Aanmelden

Loop mee en kijk met andere ogen naar de stad! De wandeling start bij de Stemmingmakerij in de Bibliotheek LocHal (Burgemeester Brokxlaan 1000, Tilburg). Je hoeft niet te betalen, maar meld je wel even aan via de knop.

Foto uit de collectie van het Regionaal Archief Tilburg

Onderzoek

In 2023 werd het onderzoek 'Een Westers Beschavingsoffensief' uitgevoerd naar de koloniale en postkoloniale geschiedenis van Tilburg. Dit onafhankelijke onderzoek, uitgevoerd door KITLV/KNAW in opdracht van de gemeente Tilburg, bestond uit twee delen: een archiefonderzoek en een mondelinge geschiedenislijn waarbij Tilburgse burgers hun verhalen deelden. Het doel was om de rol van Tilburg in het koloniale verleden te verkennen en inzicht te bieden in hoe dat verleden doorwerkt in het heden.

Publieksprogramma

In 2025 krijgt dit onderzoek een nieuw leven in het publieksprogramma Koloniaal Verleden Tilburg, georganiseerd door Stadsmuseum Tilburg, de Bibliotheek LocHal en Beyond Walls. Met een uitgebreid programma brengen we historische inzichten en persoonlijke verhalen samen. Het programma is opgebouwd rond drie pijlers: wijkgerichte dialogen, wandelingen en educatieve trajecten voor jongeren.

Gedurende een jaar nodigen we inwoners uit om samen te ontdekken hoe het koloniale verleden onze stad heeft gevormd. Door samenwerking met erfgoedgemeenschappen, culturele en educatieve instellingen én lokale partners creëren we een collectief geheugen dat ruimte biedt voor diversiteit en dialoog. Samen maken we de geschiedenis bespreekbaar en vieren we de veerkracht en verbondenheid van Tilburg.